Trong vòng 3 năm qua, không có thêm căn hộ bình dân nào được xây dựng, và tình trạng này đang gây ra nhiều khó khăn cho người dân đô thị. Dù phải đối mặt với những khó khăn như không gian hẹp và thiếu an toàn phòng cháy chữa cháy, nhiều người dân vẫn phải chọn lựa chung cư mini, đơn giản vì đây là giải pháp duy nhất để có một chỗ ở ổn định, đặc biệt trong bối cảnh thị trường nhà ở tại các thành phố lớn đang đối diện với tình trạng thiếu hụt trầm trọng.
Theo báo cáo mới nhất từ Savills Việt Nam, nhu cầu về nhà ở tại Hà Nội dự kiến sẽ tiếp tục tăng cao trong thời gian tới do tỷ lệ di cư vẫn đang tăng, cùng với đó là sự gia tăng dân số và tỷ lệ đô thị hóa đáng kể.
Dự báo cho giai đoạn từ năm 2023 đến năm 2025, Hà Nội sẽ có thêm 157 nghìn hộ gia đình mới. Tuy nhiên, nguồn cung nhà ở trong tương lai chỉ gồm 59 nghìn căn hộ thuộc các hạng mức giá, 9 nghìn căn nhà ở thấp tầng và 18,7 nghìn căn nhà ở xã hội dự kiến mở bán. Tình trạng thiếu hụt căn hộ ở đô thị hiện đang là vấn đề nghiêm trọng, với hơn 70 nghìn căn nhà đang cần thiết nhưng chưa được xây dựng.
Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội, ông Lê Hoàng Hoán, cho biết: "Tình hình thiếu hụt nhà ở ở thời điểm hiện tại đã trở nên rất rõ ràng. Cả nhà ở cho thuê và nhà ở xã hội đều thiếu nghiêm trọng. Đặc biệt, sinh viên mới ra trường thường không đủ điều kiện thuê nhà, và người lao động thu nhập thấp không thể mua nhà ở thương mại".
Tuy nhiên, theo Bộ Xây dựng, phân khúc căn hộ bình dân có giá dưới 25 triệu đồng gần như không có dự án mới nào. Ở Hà Nội và TP.HCM, các căn hộ giá thấp đang trở nên quá hiếm trên thị trường. Điều này tương ứng với nhu cầu lớn từ phân khúc này, chiếm tới 70 - 80% tổng nhu cầu.
Tổng giám đốc Công ty Bất động sản EZ, ông Phạm Đức Toản, cũng lên tiếng về tình trạng thiếu hụt căn hộ giá rẻ: "Sự phát triển của chung cư mini đồng nghĩa với sự thất bại trong việc xây dựng nhà ở cho người có thu nhập trung bình và thấp tại các thành phố lớn. Vì không có sự thay thế nào, không có sản phẩm phù hợp với thu nhập của người dân, nên chung cư mini đã phải trở thành một giải pháp chấp nhận."
Từ năm 2020, số lượng căn hộ bình dân đã giảm sút mạnh, chỉ chiếm 1% tổng số nhà ở được đưa ra thị trường. Trong năm 2021, trong tổng số hơn 14 nghìn căn nhà được bán ra, không có căn hộ bình dân nào. Đến năm 2022 và nửa đầu năm 2023, thị trường hầu như không có căn hộ nào có giá dưới 25 triệu đồng/m2.
Sự chênh lệch giữa cung cấp và cầu cảu căn hộ bình dân đã tồn tại trong nhiều năm trên thị trường bất động sản, do thiếu hụt nguồn cung căn hộ có giá bình dân để người dân thu nhập thấp và trung bình có thể mua hoặc thuê ở.
Theo PGS - TS. Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đời sống xã hội, người dân di cư tới các đô thị lớn luôn có mong muốn sở hữu nhà ở. Tốc độ đô thị hóa không ngừng tăng khiến cho nhu cầu về nhà ở tăng mạnh, đặc biệt là nhà ở bình dân. Tuy nhiên, nguồn cung nhà ở hiện nay vẫn còn rất hạn chế và giá bán vẫn đang ở mức quá cao so với thu nhập của những người có nhu cầu thực sự:
"Sau một giai đoạn chúng ta phát triển các khu kinh tế trọng điểm, hút một lượng lớn người đổ về, trong khi các hạ tầng xã hội không thể đáp ứng được.
Khi người dân đến các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, họ muốn có cơ hội sở hữu nhà ở. Nhưng về cung cầu, họ đang gặp rất nhiều khó khăn và không có lựa chọn nào khác."
Tỷ lệ di cư tới các đô thị ngày càng tăng cùng với sự gia tăng dân số và đô thị hóa đang đặt ra áp lực lớn cho việc đáp ứng nhu cầu nhà ở. Điều này đã khiến nhiều người phải lựa chọn mua hoặc thuê các "căn hộ dịch vụ" nhỏ có diện tích từ 20-45m2 trong các công trình nhà ở riêng lẻ, thay vì mua các căn hộ lớn với giá cao hơn.
Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh nói rằng, cần phải tìm lời giải ngay cho vấn đề thiếu hụt nghiêm trọng về nhà ở xã hội và nhà ở thương mại bình dân để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người lao động:
"Việc đáp ứng nhu cầu về nhà ở xã hội và nhà ở giá rẻ là một yêu cầu thực tế mà xã hội đang cần và đang rất thiếu. Chúng ta đã triển khai xây dựng nhà ở xã hội, nhưng vẫn đang gặp nhiều khó khăn.Đây là vấn đề cần phải tiếp tục phát triển, để xây dựng các chung cư giá rẻ và nhà ở xã hội, để đáp ứng nhu cầu thực sự của phần lớn người lao động."
Nhiều chuyên gia cùng nhận định rằng, giá nhà ở và đất đai đang liên tục tăng lên và cao hơn so với thu nhập của người lao động. Điều này làm cho việc tiếp cận và tạo lập chỗ ở trở nên khó khăn đối với người dân, đặc biệt là những người thu nhập thấp. Áp lực về thiếu nhà ở đang ngày càng gia tăng ở các thành phố lớn. Không chỉ về giá cả, việc thiếu hụt trong phân khúc nhà ở cho thuê cũng khiến người lao động khó có cơ hội tiếp cận chỗ ở với giá rẻ. Do đó, chung cư mini hiện đang là sự lựa chọn của nhiều người thu nhập trung bình và thấp, và các căn hộ chung cư mini thường luôn có tỷ lệ lấp đầy cao từ 90-100%. Vì lẽ đó, không chọn chung cư mini, thì người thu nhập thấp sẽ đặt câu hỏi: "Chúng ta sẽ ở đâu?"
